Verhaal Schilderij

familie kolff

Het Verhaal van een Schilderij van August W. van Voorden (1881-1921): het Verhaal

Het schilderij van Van Voorden na de restauratie en reparatie in 2011

Het schilderij van Van Voorden na de restauratie en reparatie in 2011

Uit de nalatenschap van mijn ouders verkreeg ik (in 2010) een schilderij dat in familiebezit is sinds de creatie ervan. Ik vermoed dat het in opdracht is geschilderd door de firma Goudzwaard & Kolff, dat eigendom was van mijn grootvader. De Helvetia schepen waren onderdeel van dat bedrijf. Het was geschilderd door August W. van Voorden. Op het schilderij liggen enkele van de Helvetia’s aan de kade van het Willemsplein.

Het Willemsplein ligt in ‘Het Nieuwe Werk‘ in het centrum van Rotterdam. Rotterdam werd gebombardeerd in mei 1940 en de bommen vernielden het gehele centrum van de stad; een daarop volgende vuurzee trok oostwaarts gedurende meerdere dagen.
Zoals te zien (rechts, onder) vernielden de bommen slechts een klein gedeelte van het Nieuwe Werk, maar dat was juist wel alles wat in het schilderij te zien is.

Oude Kaart deelgebied

Oude Kaart deelgebied

Luchtfoto (ongeveer 1930) van Willemsplein (rechtsonder), Willemskade (links, onderaan), Westerstraat (midden naar top links), Zalmstraat (midden naar midden rechts); rechtsboven net te zien: Zalmhaven, gedempt na WOII, en tussen Westerstraat en Zalmhaven, vanaf de Zalmstraat: de Houtlaan; het gebouw op de hoek daar staat ook in het schilderij. De Pelikaanstraat, waar mijn grootvaders' kantoor zich bevond tot 1917/1918, leidt vanaf Willemsplein naar Zalmhaven, net zoals op het schilderij, ook hier niet te zien. Het kantoor van mijn grootvader bevond zich in één van de gebouwen aan de Willemskade, links op deze afbeelding.

Luchtfoto van dezelfde lokatie (ongeveer 1930); dankzij deze foto kon ik de lokatie bepalen. Hieronder dezelfde lokatie zoals het er daar tegenwoordig uit ziet.

De exacte lokatie was mij nooit vermeld en het kostte me wat moeite om die te vinden. Toen ik de afbeelding (zie links) van het Willemsplein e.o. vond was ik dan ook erg blij: ik had de exacte lokatie gevonden! Toen wist ik waar de schepen zijn geschilderd. De gebouwen tonen gedeelten van de Willemskade en het Willemsplein, met een inkijk naar Westerstraat en Zalmstraat.

De kaart rechts toont de vernielingen (donkere kleur) door de bommen en het vuur. Rechts wordt een gedeelte (zuidwestelijk gedeelte van het centrum) van een grotere kaart getoond. Zoals te zien is waren twee van de huizenblokken net binnen het gebombardeerde gebied (klik op de kaart voor een totaaloverzicht). De straten op het schilderij bestaan nog, maar alle gebouwen zijn nieuw. De Zalmhaven werd in 1991 gedempt.

Deze kaart toont het gehele gebied in Rotterdam dat in mei 1940 door de bommen en het vuur dat daarna ontstond werd vernield. Duidelijk is te zien hoe in de wijk Het Nieuwe Werk slechts enkele blokken vernield werden. Gelukkig maar want het is een prachtig stukje Rotterdam, maar jammer dat juist alles van de bebouwing die op het schilderij staat afgebeeld wel door het bombardement is verdwenen.

Foto: Overzicht vernield gebied.

Willemsplein vandaag: het noordwestelijke gedeelte van de Zalmstraat is bebouwd, maar alle andere gebouwen en straten in oostelijke richting maakten plaats voor een vergroot Willemsplein. Daar waar de Helvetia's op het schilderij te zien zijn, vertrekken nu rondvaartboten van Spido en snelle veerdiensten over de rivier. De Pelikaanstraat is geheel verdwenen; ongeveer op deze plek ligt nu de toegang tot de 'nieuwe' Erasmusbrug. De gedempte Zalmhaven is te zien, net als de kleine Houtlaan tussen Zalmhaven en Westerstraat. Ook duidelijk te zien op deze afbeelding zijn gebouwen die het bombardement wel hebben overleefd (links). Voor meer informatie over het bombardement ga naar de kaart daarvan.

Op het schilderij, in één van de gebouwen links achter de Helvetia’s, om precies te zijn op het adres Willemskade 14B, bevond zich het kantoor van mijn grootvader, vanaf 1917 of 1918. In de telefoongids uit 1915 staat het kantoor met het volgende adres: Pelikaanstraat 25b, maar de recent geplaatste adresboeken van het Archief Rotterdam brachten uitkomst. De verhuizing van de Pelikaanstraat naar de Willemskade moet in 1917 of 1918 plaats hebben gevonden.

De Google Kaart, rechts, toont de huidige situatie, waarvan links ook een luchtfoto is te zien.
Wilt u de kaart in haar geheel zien: open de vergroting hier (nieuw scherm).
Het huizenblok aan de rechterzijde van de Zalmstraat werd niet herbouwd na het bombardement want men wilde meer ruimte voor het verkeer. Dat blok, net als de gehele Pelikaanstraat, en enkele andere straten, vormen nu onderdeel van het vergrote Willemsplein.

Paard en wagen op het Willemsplein. De voerman moet juist uit de Westerstraat zijn gekomen: de straat waar men in kan kijken op deze foto. Het gebouw rechts staat op het schilderij in het midden afgebeeld.

Dankzij de adresboeken van het Archief Rotterdam kon ik de datering van het schilderij nader preciciëren.
Van Voorden overleed 1921; het kantoor was vanaf 1917, of 1918, aan de Willemskade 14B. Mijn ouders zeiden altijd dat het kantoor op de achtergrond te zien is. Ik denk daardoor dat het schilderij ergens tussen 1917 en 1921 is gemaakt.

Als men de ruïnes ziet van de gebouwen hier dan is duidelijk dat zij niet herbouwd konden worden. In één van deze gebouwen bevond zich mijn opa’s kantoor. Het vooroorlogse Rotterdam kende grote verkeersproblemen. Het vernielde centrum maakte het mogelijk om brede wegen aan te leggen. Het Willemsplein werd vergroot. Sinds 1996 voert ook de Erasmusbrug over een gedeelte van het plein.

Een triest gezicht deze foto. De mooie gebouwen die links op het schilderij staan, vernield bij het bombardement van 1940. De foto is genomen binnen enkele weken na het bombardement. Hier zat het kantoor van Goudzwaard & Kolff van 1917/1918 - 1921. Net als het kantoor van mijn grootvader als vice-consul van Liberia tot aan 1922.

Vernielde gebouwen Willemsplein/Willemskade.

Op deze postkaart is de Willemskade te zien, waar de kade overgaat in het Willemsplein. De kaart dateert van vele jaren van voor het schilderij - zoals te zien is aan de schepen langs de kade - maar geeft wel een goed beeld van de gebouwen die links op het schilderij staan afgebeeld. De jonge bomen zijn sindsdien behoorlijk gegroeid en enkele ervan staan ook op het schilderij.

Ik ga door met informatie verzamelen over het schilderij, de omgeving met het Willemsplein van voor en na WOII.
In de uitgave van 2011 van het Familiebulletin De Colve is een artikel opgenomen over dit schilderij. Op deze pagina zal ik wanneer nodig nieuwe informatie toevoegen, zoals in november 2011 gebeurde, dankzij de e-mail van een zeer vriendelijke dame, die mij wees op de adresboeken van het Archief Rotterdam.

Helvetia’s aan de kade van het Willemsplein rond de tijd dat het schilderij werd gemaakt en bijna zo gegroepeerd als op het schilderij. Op de pagina over de Helvetia’s staat ook een afbeelding van de Helvetia XII, die vooraan op het schilderij te zien is.

Helvetia XII aan de waterzijde. Helvetia (onleesbaar nummer) ernaast. Eén service bootje ernaast. Rechts eenzelfde schip met opschrift Goudzwaard&Kolff.

Restauratie schilderij door: Flippo, Katwijk Marius Kolff Den Haag, maart/november 2011