Biografieën: Deil

Deil: Start

De Deilse Tak van de Familie Kolff (In de genealogie: Tak A, Staak AA, Staak AC)

De Deilse Tak van de Familie Kolff is bijzonder. Om te beginnen is het een deel van de oudste Tak van de Familie: Tak A. Bij A (gen. XII) staat het volgende vermeld (op zich al bijzonder vanwege de motivatie voor de de vlucht naar West-Indië, waarover trouwens nog nader onderzoek gewenst is):

XIIa. Georgius Justinus Kolff, geb. Spijk 21 april 1754, schout (1776)-, secretaris (1776)- en baljuw (1778)- van het Nedereind van Spijk, vluchtte kort voor 1790 wegens manslag naar West-Indië, planter te Fort Zeelandia te Essequibo, overl. Brits Guyana 1824, tr. 1e Deil 26 maart 1775 Johanna van Everdingen, geb. Deil 22 aug. 1752, overl. Spijk 1788, dr. van Gerrit en Huberta Anna Buschmann; tr. 2e Essequibo 1790 Marie Brunel, overl. tussen 5 dec. 1808 en 1824.

In Deil en Spijk worden twee kinderen geboren uit het eerste huwelijk: een zoon, Gualtherus, en een dochter, Everdina Cornelia. Dan vlucht hij naar West-Indië. Hij trouwt daar opnieuw en krijgt daar vier dochters. Wat er met deze vier dochters die in Essequibo worden geboren is helaas vrij weinig bekend. Dat komt omdat van de familie alleen de gegevens via de mannelijke lijn werden vast gelegd.
Over nazaten van de eerste kind, Gualtherus, wordt in deze biografie geschreven. Gualtherus trouwt in 1806 met Maria Merkens en zij krijgen zes kinderen. Belangrijke nazaten van Gualtherus wonen sindsdien in Deil, waar zij steeds belangrijke functies hebben vervuld, als schepen, schout, burgemeester, notaris, maar ook lid van de Provinciale Staten. Gualtherus krijgt drie zonen die nageslacht voortbrengen en de Tak A splitst zich dan in AA (Willem Marinus), AB (Gerrit Huibert Anne) en AC (Gualtherus Marinus Jan). In deze biografie volgen wij nu het vijfde kind van Gualtherus: Gualtherus Marinus Jan (AC).

Van de Deilse Tak worden vier personen beschreven (kies hieronder, uit het menu of volg ‘Volgende’):
Marius	(Genealogie AC XVd)
Anna Femina (Gualthera Maria Johanna)	(Genealogie AC XVd2)
Gualtherus	(Genealogie AC XVId)
Willem Marinus	(Genealogie AC XVIe)

Bijdragen komen van Liesbeth Huijssoon-Kolff (AC XVIe1).

Biografieën: Deil: Marius (AC XVd) (1848-1931)

Marius Kolff (AC XVd) werd geboren 24 januari 1848 in Deil, hij ging er naar de lagere school maar doorliep het gymnasium in Gouda. Hij studeerde rechten in Utrecht. Hij werkte na zijn studie kort op het notariskantoor van zijn oom in Herwijnen. Dat schijnt niet zo’n succes te zijn geweest want al gauw ging hij naar Arnhem waar hij op de redactie van een krant werkte. Welke krant dat was vermeldt de overlevering niet. Daarna begon hij in Gorinchem een advocatenpraktijk en trouwde met zijn nichtje Jannet uit Deil.

De groepsfoto werd genomen voor het woonhuis van Marius Kolff en zijn echtgenote, Huize Bouwlust te Deil. Op de foto v.l.n.r.: Mw. J.C. Kolff-Kolff (CBCF XIVp6 [gehuwd met CBA XVIj]), J. Kolff (CBA XVIj), iets te zien van Mr.dr. G. Kolff (AC XVId), daarvoor goed te zien diens echtgenote Mw. J.A. Kolff-Bloembergen (AC XVId), dan alleen de hoed van Mr. W.M. Kolff (AC XVIe), Mw. J.A. Kolff-Kolff (AC XVd), Mw. S.L. Kolff-Kolff (CBCF XVz1 [gehuwd met XVIe]), Mr. M. Kolff (CA XVd), iets te zien van J.M. Kolff (CBCD XVIw), Mw. C.J. Kolff (CBCD XVu3), Mw. P.M. Kolff-van der Giessen (CBCD XVIw), Mw. T.A. Kolff-Kolff (CBCC XVs2 [gehuwd met B XVf3]), Mr. B.J.K. Kolff (B XVf3), Mw. E.J.S. Kolff (CBA XVIj1), H. Kolff (CBCD XVu5)

Kort na de oprichting van de Familievereniging in 1926 werd een aantal familieleden uitgenodigd ten huize van Marius Kolff te Deil. Van deze bijeenkomst op 27 juni 1926 werd deze groepsfoto gemaakt.

Toen bleek dat de rechtspraktijk te weinig opbracht werd hij in 1876 notaris in Bleiswijk, hij vond Bleiswijk echter een “ellendig oord” en solliciteerde in 1877 naar Hintham bij den Bosch om daar tot 1880 als notaris werkzaam te zijn.
Toen zijn neef Gualtherus Marinus, de burgemeester van Deil onverwacht stierf vertrok hij meteen naar Deil om de opengevallen plaats in te nemen. Marius kreeg grote bekendheid door zijn kennis van waterschapszaken. Hij was tot 1923 dijkgraaf van Tielerwaard en Waterschap van de Linge-uitwatering. Na 1923 schreef hij “De Beneden-Linge en hare uitwatering, een geschiedkundig overzicht”. Zijn vrouw stierf in 1928, daarna vond hij het leven niet de moeite meer waard. Hij stierf op 28 januari l931 in Deil.

Biografieën: Deil: Anna Femina (AC XVd2) (1877-1968)

Anna Femina: de gemiste erfenis of hoe een naamsverandering (Gualthera Maria Johanna naar Anna Femina) tot stand kwam.

In 1877 werd Gualthera Maria Johanna (AC XVd2) in Deil geboren. In 1897 werd haar naam rechtens veranderd in Anna Femina.

Hoe is dat zo gekomen?

Haar welgestelde grootmoeder, Fijke Kolff-van Wijk, woonde op Luchtenburg in Deil. Zij was getrouwd met Gualtherus Marinus Jan (AC XIVc) en had vijf zoons, waarvan er een ongetrouwd, en twee dochters. G.J.M. stierf reeds in 1866.
Fijke heeft in 1892 haar testament laten veranderen t.g.v. haar 2 dochters.

Waarom?

Drie zoons hadden in Utrecht rechten gestudeerd, zij waren actief corpslid geweest en zij hadden hun partijtje meegeblazen in het studentenleven.
Jan Dirk was ongetrouwd gebleven en stierf vrij jong op 46-jarige leeftijd. Aart verdween uit de Betuwe en werd ontvanger der registratie en domeinen, maar de dochters woonden nog thuis en men kan begrijpen dat er na de geldverslindende studies van de broers weinig zicht op een goede bruidsschat voor hen was. De kans bestond dat de juiste huwelijkskandidaten niet zouden komen opdagen.
Fijke heeft vermoedelijk gedacht dat ze haar dochters financieel veilig moest stellen en liet in het nieuwe testament beschrijven dat hun al haar roerende en onroerende goederen zouden toekomen. Onder de onroerende goederen viel niet alleen het huis Luchtenburg en de daarbij behorende bedrijfspanden, maar ook de Deilse landerijen en die te Geldermalsen.

Verontwaardiging!

Er zullen zich voor die tijd wel meer meningsverschillen op financieel gebied hebben voorgedaan en was Fijkes handeling de druppel die de emmer heeft doen overlopen. In ieder geval was zoon Marius verontwaardigd en hij besloot om alles in het werk te stellen de naam van zijn dochter te laten veranderen in die van zijn ongetrouwde(!) schoonzuster (AA XIVa7).

Anna Femina Sprenger-Kolff werd 91 jaar. Zij stierf in 1968 en werd begraven in Oostkapelle (Zld).
Zij heeft veel voor haar familie betekend.

Liesbeth Huijssoon-Kolff (AC XVIe1)

Biografieën: Deil: Gualtherus (AC XVId) (1879-1959)

Gualtherus Kolff (AC XVId) werd op 22 februari 1879 geboren in Hintham, N.B. Zijn vader was notaris in het nabijgelegen Rosmalen. Het gezin verhuisde in 1880 naar Deil, er was daar door het overlijden van de toenmalige burgemeester, Gualtherus Marinus Kolff (AA XIVa3) een vacature ontstaan en het lag voor de hand dat de vader van Therus die plaats zou innemen. Therus ging naar de lagere school in Deil en verhuisde op 11 jarige leeftijd naar Leeuwarden waar een goed bekend staand gymnasium was . Hij kwam in huis bij neef Waltherus (AB XVa) die in Leeuwarden president van de rechtbank was. Zeker in het begin was Therus niet gelukkig; stel je voor: kersvers uit Deil, 11 jaar jong. De overgang was wel heel groot. Hij doorliep het gymnasium en ging – geheel volgens de traditie in zijn familie – in Utrecht rechten en tevens staatswetenschappen studeren.

Therus werd kantonrechter met Geldermalsen als standplaats en hij trouwde in 1912 met Nancy Bloembergen. Het jonge paar had een mooi groot huis laten bouwen, geheel in Engelse stijl. Aan de voorkant van het huis werd een Frans aandoende rozentuin aangelegd. Tegenover het huis bezat Therus een groot boomgaarden complex. Deze werd een hobby van hem. Hij verdiepte zich in de fruitteelt en had naast het huis een tuin met oude fruitrassen. Therus wandelde iedere avond langs zijn ‘lievelingen’. Nancy was een liefhebster van bloemen en zij leefde zich uit op haar eigen gebied. Het paar kreeg drie kinderen, helaas stierven twee kinderen jong, alleen George Justinus (AC XVIIb) bleef leven; hij werd later burgemeester van Deil.

Nadat het kantongerecht Geldermalsen werd opgeheven werd Therus overgeplaatst naar Gorinchem. Gelukkig kon het gezin in Geldermalsen blijven wonen. Hij werd daar spoedig actief in de samenleving want hij begreep dat als de Tielerwaard uit zijn isolement wilde komen de pluspunten naar voren moesten worden gehaald. Therus legde de nadruk op het verbeteren van de fruitteelt en op het sneller verhandelen van de behaalde resultaten. Hij was medeoprichter van een fruitteeltschool en een proeftuin in Geldermalsen en hij liet leraren uit Zeeland komen; deze leraren hebben werk van onschatbare waarde verricht. Ook het initiatief tot het oprichten van een landbouwschool in Geldermalsen kwam van Therus. Later werd hij voorzitter van de in 1904 opgerichte fruitveiling Geldermalsen.

Als trouw CHU-lid werd hij actief in de politiek en hij was 40 jaar gemeenteraadslid in Geldermalsen en 13 jaar lid van de Provinciale Staten Gelderland. In 1935 werd hij lid van de Eerste Kamer der Staten- Generaal. Vele jaren was hij kerkvoogd van de N.H.-kerk te Geldermalsen.
Evenals zijn vader was Therus geboeid door waterschapszaken: hij werd in 1924 heemraad van het Polderdistrict Tielerwaard en later dijkgraaf van het Waterschap van de Beneden-Linge. Op 31 oktober l945 opende Koningin Wilhelmina het Lingegemaal in Beneden Hardinxveld. Het dieselgemaal heet nu ‘Mr. Dr. G. Kolffgemaal‘.
Ook stond hij aan de wieg van de Boerenleenbank Geldermalsen, nu beter bekend als Rabobank tevens richtte hij de Boerenbond Geldermalsen – nu ‘ Welkoop‘ – op. Hij werd er voorzitter van de Raad van Toezicht.

Met deze talloze bestuursfuncties is het duidelijk dat Therus grote leiderscapaciteiten bezat. In 1959 kwam een einde aan dit werkzame leven. De boomgaarden tegenover zijn huis zijn verdwenen, in de nabije toekomst zal daar een woonwijk worden gerealiseerd.

Liesbeth Huijssoon-Kolff (AC XVIe1)

Biografieën: Deil: Willem Marinus (AC XVIe) (1882-1944)

Willem Marinus Kolff (AC XVIe) werd op 6 februari 1882 geboren te Deil. Na de lagere school aldaar bezocht hij het gymnasium te Tiel en studeerde rechten in Utrecht.
In Utrecht nam hij zeer actief deel aan het studentenleven. De familietraditie wilde dat Willem Marinus (Tim) burgemeester van Deil zou worden en in afwachting daarvan werkte hij als secretaris van de Tiendcommissie te Tiel. In 1914 volgde de benoeming als burgemeester van Deil. In 1927 trouwde hij met Saartje Kolff (CBCF XVz1), het huwelijk liep op de klippen en in 1935 trouwde hij met Emmy Kolff (CBA XVIj.dr). Zijn capaciteiten reikten verder dan het burgemeester zijn: hij had durf, volharding en ondernemingszin en grote diplomatieke gaven.
Daardoor werd hij dikwijls gevraagd als bemiddelaar bij bedrijfsconflicten. Op 26 november 1930 leidde hij een conferentie bedoeld te bemiddelen tijdens de staking in de fabriek van de Chamotteunie te Geldermalsen waar een groot meningsverschil was ontstaan tussen directie en arbeiders. De conferentie had niet het beoogde resultaat. De spanningen waren te hoog opgelopen en de staking duurde 14 maanden. Midden dertiger jaren bemiddelde hij in Lochem in een conflict tussen melkfabrieken in de Achterhoek.

Bekend was zijn doorzettingsvermogen, eind twintiger jaren waren de plattelandsgemeenten in het rivierengebied van West-Gelderland nog niet aangesloten op het waterleidingnet. Dankzij Tim vond ondanks hevig verzet onder de bevolking en tegenstemmers in de gemeenteraad, op 15 november 1935, de inbedrijfstelling van de waterleiding in Deil plaats. Deil was hiermee de eerste plattelandsgemeente in het rivierengebied. Inmiddels werkte Tim aan het opstellen van de statuten van een op te richten naamloze vennootschap en op 13 januari 1938 werd N.V. Waterleiding Mij. Gelderland volgens de statuten zetelend te Deil, opgericht. Pas in 1961 werd de zetel naar Rheden (Gld.) verplaatst. Tijdens de crisis in de dertiger jaren toen er grote werkloosheid heerste reisde Tim het hele land door. Hij spoorde wegenbouwers, aannemers van grondwerken en gemeenten aan om ‘zijn’ werklozen in dienst te nemen. Deilenaren werkten o.a. bij de inpoldering van de Wieringermeer, bij de aanleg van de A2, en bij de bouw van het Hilversumse stadhuis.
Zijn hulpvaardigheid werd geprezen, zijn soms te scherpe tong gevreesd. Tijdens een herdenking in 1958 schetste een zijner tijdgenoten hem als “die nederige, hoogmoedige, ernstige, humoristische regent”. Zijn durf werd hem in de Tweede Wereldoorlog fataal, als ondergronds verzetsman werd hij gevangen genomen.
Zijn leven eindigde op 25 januari 1944 in de gevangenis van Sonnenburg (Slonsk) in het huidige Polen.
(Meer hierover in Biografieën 1939-1950: Willem Marinus)

Bron aanleg waterleiding: “De Gulle Stroom, 25 jaar N.V. Waterleiding Maatschappij Gelderland”; H.J. Stuvel;
bron Chamottestaking: Avondblad NRC, 27 november 1930)