Artikel overgenomen uit De Colve XVII – 2012 – Jacoba en Elie van Rijckevorsel-Kolff

Elie van Rijckevorsel en Jacoba Kolff
A.E. Kolff (zie onder): In het kort vertel ik u graag wat achtergronden over de Erasmusstichting en ik zal eerst even stilstaan bij de persoon Dr.Elie van Rijckevorsel, de oprichter van de stichting.

Dr. Elie leefde van 1845-1928, telg uit een geslacht van reders en kooplieden en kleinzoon van de meer bekende Abraham van Rijckevorsel. Elie koos voor een wetenschappelijke loopbaan, studeerde af in Utrecht en promoveerde Summa cum laude bij Buys Ballot op aardmagnetisme in relatie tot weersverschijnselen. Elie was een verwoede verzamelaar. Van zijn vele avontuurlijke reizen naar Nederlands Indië, Brazilië, Zuid Afrika, Canada, de VS, Italië, Frankrijk en Corsica, alwaar hij op vele locaties aardmagnetische en meteorologische metingen verrichtte, heeft hij tal van etnografische en kunstvoorwerpen meegebracht. Van die voorwerpen heeft hij het merendeel al tijdens zijn leven geschonken aan diverse Rotterdamse musea. Zijn schenkingen in geld en goederen waren aanzienlijk, b.v. voor de bouw van de Gemeente Bibliotheek schonk hij in 1909 fl. 100.000 gulden, een kolossaal bedrag in die tijd.

Op 29 september 1909 trad de 64-jarige Elie in het huwelijk met de 57-jarige Jacoba Elisabeth Kolff. Koba Kolff en Elie kenden elkaar al jaren voordat zij trouwden. Elie noemde zijn vrouw niet alleen Koba, maar ook Kobus en hij bejegende haar, hoe dichtbij verblijvende ook, met enige verhevenheid – hoewel hij haar elders ook wel ‘mijn wijfje’ noemde. Zij beleefden samen een rijkgevulde levensavond, waarbij het reispatroon van Elie soepel werd ingepast tot en met zijn laatste reis naar Zuid Frankrijk in 1923.

Elie’s grootste schenking is wel dat hij nagenoeg zijn gehele vermogen heeft ondergebracht in de Erasmusstichting. De Stichting werd opgericht in 1911; als eerste bestuursleden van de stichting fungeerden naast neef Samuel Muller en burgemeester Zimmerman tevens Dirk Herbert Kolff (1874-1951), een tantezegger van Elies echtgenote. Het duurde echter tot 1927 vóór Elie zich weer actief met de stichting ging bemoeien. Een jaar later overleed deze markante Rotterdammer en de Erasmusstichting was zijn enig erfgenaam.

De besturen van de Erasmusstichting van de laatste decennia hebben indachtig de wens van Elie vastgehouden aan de doelstelling: het bevorderen van onderwijs, kunst, cultuur en wetenschap. Uit het rendement op het vermogen wordt jaarlijks een grote reeks van projecten op O, K en W gebied in de regio ondersteund. In het kader van de viering van het honderdjarig bestaan, zijn in 2011 in vijf musea in Rotterdam tentoonstellingen ingericht, over de door Elie verzamelde etnografische voorwerpen, familie portretten, alsook een omvangrijke verzameling glaswerk en porselein.

De Stichting dient de wetenschap ondermeer door de in 1985 ingestelde Dr. Elie van Rijckevorsel leerstoel cultuurgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit. Via die leerstoel is er speciale aandacht voor Erasmus studies en is het initiatief ontwikkeld voor de restauratie en digitalisering van de unieke Erasmus collectie van de Rotterdamse Gemeentebibliotheek. Het bestuur van de Erasmusstichting heeft het 100-jarig bestaan willen aangrijpen om eer te bewijzen aan de persoon en aan de nalatenschap van de oprichter. In die benadering ontstond door samenwerking van conservatoren van vijf Rotterdamse Musea en de emeritus hoogleraar Cultuurgeschiedenis Jan van Herwaarden een zeer lezenswaardig boek met als titel de woorden van Elie van Rijckevorsel: ‘wie veel omhelst, houdt weinig vast’ (zie noot). Het boek geeft een goed beeld van de persoon Elie, van zijn ontwikkeling en van de tijd en omgeving waarin die plaatsvond. Daarnaast is het boek een rijk geïllustreerde catalagus voor de tentoonstellingen in de vijf Rotterdamse musea.

A.E. (Thony) Kolff (CBCB XVIIIq)
Penningmeester Erasmusstichting vanaf 1990

(Noot:) ‘Wie teveel omhelst houdt weinig vast, Elie van Rijckevorsel 1845 –1928’, Erasmusstichting Rotterdam, ISBN 978-90-817922-0-2.