Verhaal Schilderij

Uit de nalatenschap van mijn ouders verkreeg ik (in 2010) een schilderij dat in familiebezit is sinds de creatie ervan. Ik vermoed dat het in opdracht is geschilderd door de firma Goudzwaard & Kolff, dat eigendom was van mijn grootvader. De Helvetia schepen waren onderdeel van dat bedrijf. Het was geschilderd door August W. van Voorden. Op het schilderij liggen enkele van de Helvetia’s aan de kade van het Willemsplein.

Het Willemsplein ligt in ‘Het Nieuwe Werk‘ in het centrum van Rotterdam. Rotterdam werd gebombardeerd in mei 1940 en de bommen vernielden het gehele centrum van de stad; een daarop volgende vuurzee trok oostwaarts gedurende meerdere dagen.
Zoals te zien (rechts, onder) vernielden de bommen slechts een klein gedeelte van het Nieuwe Werk, maar dat was juist wel alles wat in het schilderij te zien is.

Luchtfoto van dezelfde lokatie (ongeveer 1930); dankzij deze foto kon ik de lokatie bepalen. Hieronder dezelfde lokatie zoals het er daar tegenwoordig uit ziet.

De exacte lokatie was mij nooit vermeld en het kostte me wat moeite om die te vinden. Toen ik de afbeelding (zie links) van het Willemsplein e.o. vond was ik dan ook erg blij: ik had de exacte lokatie gevonden! Toen wist ik waar de schepen zijn geschilderd. De gebouwen tonen gedeelten van de Willemskade en het Willemsplein, met een inkijk naar Westerstraat en Zalmstraat.

De kaart rechts toont de vernielingen (donkere kleur) door de bommen en het vuur. Rechts wordt een gedeelte (zuidwestelijk gedeelte van het centrum) van een grotere kaart getoond. Zoals te zien is waren twee van de huizenblokken net binnen het gebombardeerde gebied (klik op de kaart voor een totaaloverzicht). De straten op het schilderij bestaan nog, maar alle gebouwen zijn nieuw. De Zalmhaven werd in 1991 gedempt.

Foto: Overzicht vernield gebied.

Op het schilderij, in één van de gebouwen links achter de Helvetia’s, om precies te zijn op het adres Willemskade 14B, bevond zich het kantoor van mijn grootvader, vanaf 1917 of 1918. In de telefoongids uit 1915 staat het kantoor met het volgende adres: Pelikaanstraat 25b, maar de recent geplaatste adresboeken van het Archief Rotterdam brachten uitkomst. De verhuizing van de Pelikaanstraat naar de Willemskade moet in 1917 of 1918 plaats hebben gevonden.

De Google Kaart, rechts, toont de huidige situatie, waarvan links ook een luchtfoto is te zien.
Wilt u de kaart in haar geheel zien: open de vergroting hier (nieuw scherm).
Het huizenblok aan de rechterzijde van de Zalmstraat werd niet herbouwd na het bombardement want men wilde meer ruimte voor het verkeer. Dat blok, net als de gehele Pelikaanstraat, en enkele andere straten, vormen nu onderdeel van het vergrote Willemsplein.

Dankzij de adresboeken van het Archief Rotterdam kon ik de datering van het schilderij nader preciciëren.
Van Voorden overleed 1921; het kantoor was vanaf 1917, of 1918, aan de Willemskade 14B. Mijn ouders zeiden altijd dat het kantoor op de achtergrond te zien is. Ik denk daardoor dat het schilderij ergens tussen 1917 en 1921 is gemaakt.

Als men de ruïnes ziet van de gebouwen hier dan is duidelijk dat zij niet herbouwd konden worden. In één van deze gebouwen bevond zich mijn opa’s kantoor. Het vooroorlogse Rotterdam kende grote verkeersproblemen. Het vernielde centrum maakte het mogelijk om brede wegen aan te leggen. Het Willemsplein werd vergroot. Sinds 1996 voert ook de Erasmusbrug over een gedeelte van het plein.

Vernielde gebouwen Willemsplein/Willemskade.

Ik ga door met informatie verzamelen over het schilderij, de omgeving met het Willemsplein van voor en na WOII.
In de uitgave van 2011 van het Familiebulletin De Colve is een artikel opgenomen over dit schilderij. Op deze pagina zal ik wanneer nodig nieuwe informatie toevoegen, zoals in november 2011 gebeurde, dankzij de e-mail van een zeer vriendelijke dame, die mij wees op de adresboeken van het Archief Rotterdam.

Helvetia’s aan de kade van het Willemsplein rond de tijd dat het schilderij werd gemaakt en bijna zo gegroepeerd als op het schilderij. Op de pagina over de Helvetia’s staat ook een afbeelding van de Helvetia XII, die vooraan op het schilderij te zien is.